پرسیارە باوەکان
وەڵامی پرسیارە باوەکان
SECTION 1 OF FAQ
هاوپەیمانێتی بۆ قەرەبووکردنەوەی دادپەروەرانە (C4JR) هاوپەیمانێتی ڕێکخراوە ناحکومییەکانی عێراقە کە بانگەشە بۆ قەرەبووکردنەوەی هەمەلایەنە بۆ ڕزگاربووانی ئەو دڕندەییانەی لە کاتی شەڕی داعش لە عێراق ئەنجامدراون. ئامانجی C4JR چارەسەرکردنی ناڕەزایەتییەکانی ڕزگاربووانی گروپە جۆراوجۆرە زیانلێکەوتووەکان و بەرەوپێشبردنی دادپەروەری و لێپرسینەوەیە.
نووسراوی هەڵوێستی C4JR بە ئامانجی دیاریکردن و بنیاتنانی ئەو بنەمایانەی کە میکانیزمی لێپرسینەوەن بەرامبەر تاوانکارییەکانی داعش؛ کە دەبوو لەمێژە کاری لەسەر کرابا؛ نووسراوە. گفتوگۆکە بە تێڕوانینی ڕزگاربووان و ئەزموونەکانی ڕابردووی پرۆسەکانی لێپرسینەوە لە تاوانە دڕندەییەکان لە عێراق، و زەمینەسازی لەسەر یاسای عێراقی و هەروەها نێودەوڵەتی و باشترین پراکتیزەکان بنیاتنراوە.
ئەم ڕێکخراوانەی خوارەوە پشتگیری لە نووسراوی هەڵوێستی C4JR دەکەن:
ئاسودە
ڕێکخراوی جیهانی باشتر بۆ پەرەپێدانی کۆمەڵگا
بەرنامەی هاوکاری مەسیحی باکوری عێراق بۆ یارمەتییە مرۆییەکان لە عێراق
ڕێکخراوی گەشەپێدانی مەدەنیەت
ڕێکخراوی داک
ڕێکخراوی ئێما
ڕێکخراوی ئێزیدی بۆ دۆکیۆمێنت
ڕێکخراوی غه سین ئه لزەیتۆن
ڕێکخراوی مافی مرۆڤی حەمورابی
هاریکار
هاوار هێڵپ
کۆمەڵەی پەروەردەیی عێراقی ئەل بەسڕە
دامەزراوەی عێراقی بۆ پەرەپێدان
ڕێکخراوی ژیندا
ڕێکخراوی دادپەروەری بۆ مافەکانی کەمینەکان
ڕێکخراوی مێترا
سەنتەری نیشتمانی بۆ مافەکانی مرۆڤ
ڕێکخراوی نیشا
ڕێکخراوی ئاشتی و ئازادی
ته جدید عێراق
دەزگای ژیان بۆ مافەکانی مرۆڤ
سەنتەری چاودێری مافەکانی مرۆڤ
پەیمانگای سەرکردایەتی ژنان
ڕێکخراوی هاریکاری یاسایی ژنان
ڕێخراوی یەزدە
تۆڕی ڕزگاربووانی ئێزیدی
پێویستە حکومەتی عێراق یاسایەک دەربکات بۆ دامەزراندنی دەسەڵاتی دادوەری بەسەر تاوانەکانی داعشدا و بەدوای هاوکاری نێودەوڵەتیدا بگەڕێت. ڕەنگە مۆدێلی جیاواز بۆ هێنانەدی دادپەروەری بۆ ڕزگاربووان لەبەرچاو بگیرێت وەک دادگایەکی تەواو نێودەوڵەتی، مۆدێلی دادگای تێکەڵاو، کە لە چوارچێوەی هاوشێوەدا سەرکەوتوو بووە، یان ڕێگاکانی دادپەروەری تاوانکاری نیشتمانی کە لە پێکهاتەی دادوەری ئێستای عێراقدا جێگیرکراون. ئەوەی گرنگە ئەوەیە کە هەر ڕێگایەکی لێپرسینەوە بتوانێت دادپەروەرییەکی مانادار بۆ ڕزگاربووان بهێنێت لە هەمان کاتدا ڕێز لە دەستووری عێراق و یاسا نێودەوڵەتییەکان بگرێت.
پێویستە میکانیزمەکە دەسەڵاتی دادوەری بەسەر جینۆساید و تاوانەکانی جەنگ و تاوانەکانی دژی مرۆڤایەتیدا هەبێت، لەوانەش توندوتیژی سێکسی و جێندەری و تاوانەکانی دژی منداڵان. یاسای ڕۆمای ICC بنەمایەک بۆ پێناسەکردنی ئەم تاوانانە دابین دەکات.
SECTION 2 OF FAQ
ئەو میکانیزمە پێویستە ئەو تاوانانە بگرێتەوە کە داعش لانیکەم لە ٩ی حوزەیرانی ٢٠١٤ەوە ئەنجامیانداوە، کاتێک بەشێک لە خاکی عێراقیان کۆنترۆڵکردبوو. ئەم ماوەیە لەگەڵ ئەو لێکۆڵینەوەیانەی کە لەلایەن دەزگا پەیوەندیدارەکانەوە ئەنجام دەدرێن، هاوتەریبە.
پێویستە میکانیزمەکە دەسەڵاتی دادوەری هەبێت بەسەر ئەو تاوانانەی کە داعش لە عێراق ئەنجامی داون یان بەرامبەر بە هاووڵاتییە عێراقییەکان کە لە عێراق نیشتەجێن. هەروەها کەسانی یاسایی، لەوانەش کۆمپانیاکان، لەوانەیە بەرپرسیار بن. ئەو کەسانەی لە کاتی تاوانەکاندا تەمەنیان ١٨ ساڵ یان زیاترە، پێویستە لێپرسینەوەیان لەگەڵدا بکرێت.
ڕزگاربووان پێویستە نوێنەرایەتی یاسایییان هەبێت، بتوانن وەک لایەنی مەدەنی بەشداری بکەن، دەستیان بە فایلەکانی کەیسەکان بگات، پرسیار لە شایەتحاڵەکان، پسپۆڕان و تۆمەتبارەکان بکەن و بەڵگە پێشکەش بکەن. پێویستە کۆمەکی یاسایی لەبەردەستدا بێت بۆ دڵنیابوون لە بەشداریکردنی کاریگەر.
پێویستە میکانیزمەکە بەهێز بکرێت بۆ پێدانی قەرەبووی تاکەکەسی یان بەکۆمەڵ بە ڕزگاربووان و خێزانەکانیان. دەتوانرێت سندوقی متمانە یان سندوقی قەرەبووکردنەوە دامەزرێنرێت بۆ جێبەجێکردنی خەڵاتەکانی قەرەبووکردنەوە. لە کاتێکدا یاسای ڕزگاربووانی ئێزیدی ( YSL) کە لە ساڵی ٢٠٢١ دەرچووە، زەمینەسازی بۆ قەرەبووکردنەوەی هەمەلایەنە بۆ ئەو ژن و کچانە دادەنێت کە لەلایەن داعشەوە ڕفێنراون کە سەر بە پێکهاتەکانی ئێزیدی، شەبەک، مەسیحی و تورکمانن، کوڕانی ئێزیدی و ڕزگاربووانی کوشتنی بەکۆمەڵ لە پێکهاتە ناوبراوەکاندا ئەو عێراقیانەی دیکە ناگرێتەوە کە لەلایەن داعشەوە زیانیان پێگەیشتووە. بۆیە دادگاییکردنی تاوانکاری دژی تاوانبارانی داعش پێویستە ڕێگایەکی یاسایی بۆ چاککردنەوەی ئەو ڕزگاربووانە دابین بکات کە YSL نایانگرێتەوە، لەنێویاندا بەڵام سنووردار نەکراوە بە ڕزگاربووانی شیعە و سوننە.
چۆن سەلامەتی و خۆشگوزەرانی ڕزگاربووان مسۆگەر دەکرێت؟
میکانیزمەکە دەبێت سەلامەتی و خۆشگوزەرانی و کەرامەت و تایبەتمەندی ڕزگاربووان لە پێشینەیدا بێت. پێویستە یەکەیەکی تایبەتمەند بۆ پاراستنی ڕزگاربووان دامەزرێت بۆ پاراستنی ئەم مافانە.
چۆن کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەتوانێت پشتگیری لە ڕێوشوێنەکان بکات لە عێراق؟
پێویستە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هاوکاری عێراق بکات بۆ دەستەبەرکردنی بەڵگە و ڕادەستکردنەوەی گومانلێکراوان و پاراستنی ڕزگاربووان و شایەتحاڵەکان. هەوڵە دیپلۆماسییەکانی عێراق بۆ هاوکاری نێودەوڵەتی زۆر گرنگە.
چۆن دادوەر و کارمەندان هەڵدەبژێردرێن و پشتگیری دەکرێن؟
دادوەر و داواکاری گشتی و کارمەندان پێویستە پشکنینی کارەکتەری ئەخلاقی و سەربەخۆیی و شارەزایییان بۆ بکرێت. پێویستە ڕاهێنانی تایبەتمەند و نوێنەرایەتی دادپەروەرانەی ژنان و کەمینەکان مسۆگەر بکرێت.
چۆن مافی دادگاییکردنی دادپەروەرانە لە چوارچێوەی میکانیزمەکەدا دەپارێزرێت؟
میکانیزمەکە ڕێز لە ستانداردە نێودەوڵەتییەکانی مافی مرۆڤ دەگرێت، کە دادگاییکردنی دادپەروەرانە و بێلایەنانە بۆ تۆمەتباران مسۆگەر دەکات. لە کاتی پێویستدا ڕێگای داهێنەرانە دەکرێت بگیرێتە بەر بۆ پاراستنی مافەکانی ئەو کەسانەی کە کارلێک لەگەڵ میکانیزمەکەدا دەکەن لێکۆڵینەوەی لەسەر بکرێت، وەک دامەزراندنی ئۆمبودسن.
چۆن پەیوەندی بکەم بە هاوپەیمانێتی بۆ قەرەبووکردنەوەی دادپەروەرانە (C4JR)؟
بۆ پرسیار، هاوکاری، یان بۆ بەشداریکردن لەگەڵ C4JR، تکایە سەردانی (لاپەڕەی پەیوەندی کردن) بکەن بۆ دۆزینەوەی زانیاری پەیوەندیکردن و زانیاری زیاتر لەسەر ئەوەی کە چۆن دەتوانن بەشداری بکەن لە ئەرکەکەمان بۆ دادپەروەری و لێپرسینەوە لە عێراق.